Ο Σταμάτιος Χάψας ή περισσότερο γνωστός ως Καπετάν Χάψας γεννήθηκε στα Παζαράκια (Κρυοπηγή) Χαλκιδικής στα τέλη του 18ου αιώνα. Μετοίκησε σε νεαρή ηλικία στη Συκιά Χαλκιδικής προς αναζήτηση εργασίας. Είναι ένας από τους οπλαρχηγούς της επανάστασης του 1821 στην Βόρεια Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα στην Χαλκιδική της Μακεδονίας.
Η επανάσταση του 1821 δεν άργησε να φτάσει στη Μακεδονία. Μάχες γίνανε στην Ρεντίνα και στην Απολλωνία αλλά οι οθωμανικές δυνάμεις κατατρόπωσαν τους ‘Ελληνες πολεμιστές. Τότε ο Εμμανουήλ Παπάς με μόνο 200 αγωνιστές σπεύδει να ενωθεί με το σώμα του Χάψα πού βρίσκεται στα Βασιλικά Θεσσαλονίκης.
Ο Εμπού Λουμπούτ πασάς της Θεσσαλονίκης έχει συγκεντρώσει περίπου 35.000 τακτικό στρατό και σπεύδει να αναμετρηθεί με τους επαναστάτες στα Βασιλικά. Η μάχη που διεξάγεται είναι άνιση και ο καπετάν Χάψας διαβλέπει τον κίνδυνο πανωλεθρίας, καθώς οι Οθωμανοί προβαίνουν σε σφαγές αμάχων στα Βασιλικά. Τότε, αποφασίζεται, η οχύρωση εντός του μοναστηριού της Αγίας Αναστασίας, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι Οθωμανοί. Στις διαπραγματεύσεις του Εμμανουήλ Παπά με τους μοναχούς, συμφωνείται τελικά η είσοδος μόνο των αμάχων και των γυναικοπαίδων από τα Βασιλικά και τη Γαλάτιστα. Έτσι, ο καπετάν Χάψας αποφασίζει να μείνει στο πεδίο της μάχης με 63 μαχητές, ενώ ο Εμμανουήλ Παπάς με το υπόλοιπο στράτευμα να συνοδέψει τα γυναικόπαιδα στη μονή.
Η αυτοθυσία και ο ηρωισμός του καπετάν Στάμου Χάψα ήταν συγκινητικός, καθώς αγωνίστηκε μέχρις εσχάτων ώστε να εξασφαλίσει τη σωτηρία των αμάχων. Στο πεδίο της μάχης, στις 10 Ιουνίου 1821, έξω από τα Βασιλικά στους πρόποδες του βουνού Βούζιαρη, στην τοποθεσία που λέγεται “Του Τσελέπη η Πέτρα” και ύστερα από σφοδρή μάχη σκοτώθηκαν και οι 64 αγωνιστές.
Η τελευταία αναφορά για τον Χάψα είναι ότι τον είδαν να ορμάει με το σπαθί στο χέρι και ένα μαχαίρι στα δόντια, στον κύριο όγκο του τουρκικού στρατεύματος.
Τον ακολούθησαν οι Βαβδινοί οπλαρχηγοί Παύλος Χαλάτης, Θεολόγος Τουρλάκης και Αυγερινός Καραγιάννης.
Εμείς οι νεώτεροι αναγνωρίζουμε τον αγώνα την θυσία των με αγάλματα προτομές και μνημεία. Ως υπερτατη τιμή… ως αφορμή για να μαθαίνουν οι νεώτεροι….
Αφιερωμένο στη μνήμη του Καπετάν Χάψα είναι επίσης ένα χάλκινο γλυπτό που φιλοτέχνηθηκε από τον γλύπτη Τσάρα Γιώργο. Στηρίζεται σε μαρμάρινη βάση και τοποθετήθηκε 2006 στη Θεσσαλονίκη στη διασταύρωση των οδών Κ. Καραμανλή και Βούλγαρη.
ΠΗΓΗ:https://www.digitalglyptotheque.gr/greece
